توشیح


توشیح، یکی از اصطلاحات بلاغی و از جمله صنایع بدیع لفظی. این واژه به معنی حمایل بستن و مجازاً به معنی زیور بستن است و در اصطلاح بیرون آوردنِ بیتی، یا قطعه شعری، نامی، لقبی، و یا جمله‌ای که بیانگر معنایی باشد، از دل یک نوشته، یا یک سروده. بدین‌ترتیب که نویسنده یا شاعر، ضمن نوشته یا سرودۀ خود، حروف یا کلماتی درج کند که چون آنها را از نوشته یا سروده جدا سازند، کلمه یا کلامی مستقل (اعم از منثور یا منظوم) پدید آید. نظم یا نثری که در آن صنعت توشیح به کار گرفته می‌شود، به صفت موشَّح موصوف می‌گردد و از آن فی‌المثل به رباعی موشح، قطعۀ موشح، و قصیدۀ موشح تعبیر می‌شود. 
در شعر زیر که سروده ی امروز من است با استفاده از صنعت توشیح حروف واژه آرزو را می توان در ابتدای هر مصرع ملاحظه کرد.

آرام بیــا کــه عـاشـقــــان آرام اند

                    رام انـد بــزرگــان ادب نـی خــام اند

زر بـاره اگــر چه زر فـــــراوان دارد

                    وین قوم در عاشقی بسی ناکام اند

9 اسفند 1391 طارق خراسانی